تأثیر رباعیّات عمر خیّامِ فیتزجرالد بر اشعار هاوسمن

بی­تردید ترجمه می­تواند موجب ابداع و نوآوری ادبی شود. معمولاً دوره­های مهمِ نوآوری ادبی اغلب از پی دوره­های فعالیت فشرده ترجمه می­آیند. با این که اندیشه­های نو، انواع ادبی جدید و ساختارهای تازه از طریق ترجمه ایجاد می­شوند، ولی متأسفانه، تا همین اواخر، تطبیقی گران چندان به آن اهمیتی نمی­دادند. رباعیّات عمر خیّامِ فیتزجرالد در مسیر پذیرش به اشعار بدبینانه­ای تبدیل شدند و نسلی را مخاطب قرار دادند که با شک، بدبینی، تقدیرگرایی و اغتنام فرصت در نیمۀ دوم قرن نوزده دست به گریبان بودند. بنابراین، این ترجمه هم به عنوان اثری از ادبیات مشرق­زمین و هم به صورت گفتمانی موافق با فضای ادبی این دوره مورد استقبال قرار گرفت. تأثیر این اشعار چنان بود که از یک سو الگویی برای نسل جدیدی از شاعران محسوب می­شد که سعی داشتند شک، بدبینی، تقدیرگرایی را به دست­مایه­ای مناسب برای شعر پیشامدرن تبدیل کنند. از دیگر سو، این ترجمه معیاری برای مترجمان آینده بود؛ زیرا ظرفیت­های شعر فارسی را به خوانندگان انگلیسی­زبان عرضه می­کرد. جستار حاضر درصدد است تا نشان دهد که این ترجمه در چگونگی شکل­گیری شعر پیشامدرن انگلیسی، از حیث فرم و محتوا، به ویژه شعر هاوسمن، نقش داشته است. جوان شراپ­شایری هاوسمن با رباعیّات فیتزجرالد اشتراکات انکارناپذیری، مانند بی­ثباتی و ناپایداری جهان، فرصت­جویی و عشرت­طلبی، بدبینی و نومیدی دارد.